vmware esxi, vmware tarafından geliştirilen, "bare-metal" (çıplak metal) mimaride çalışan bir hypervisor yazılımıdır. yani, doğrudan fiziksel sunucuya (donanıma) kurulur ve üzerinde sanal makineleri (vm - virtual machine) çalıştırır. bir işletim sisteminin içine kurulmaz, bizzat işletim sisteminin kendisidir.

esxi'nin temel özellikleri:
- bare-metal çalışır: fiziksel donanıma doğrudan kurulur. bu sayede daha düşük kaynak tüketimi ve daha yüksek performans sağlar.
- sanallaştırma: tek bir fiziksel sunucu üzerinde birden fazla işletim sistemi (windows, linux vs.) ve uygulama aynı anda izole şekilde çalıştırılabilir.
- web arayüzü (host client): tarayıcı üzerinden erişip sanal makineleri yönetebilirsin.
- yüksek stabilite ve güvenlik: esxi çok küçük bir işletim sistemi olduğu için saldırı yüzeyi düşüktür ve kurumsal ortamlar için tasarlanmıştır.
- vcenter entegrasyonu: büyük sistemlerde merkezi yönetim için vcenter server ile entegre çalışır.

kullanım alanları:
veri merkezleri
kurumsal sanallaştırma projeleri
test, geliştirme ve eğitim ortamları
yedekleme ve felaket kurtarma sistemleri

esxi lisans yapısı:
free (ücretsiz) versiyon: bazı kısıtlamalarla birlikte kullanılabilir (örneğin api erişimi kapalı).

commercial (ücretli) lisanslar: daha fazla özellik (vmotion, storage vmotion, high availability, distributed resource scheduler vs.)

neden esxi kullanılır?
- donanım maliyetlerini azaltır
- enerji ve alan tasarrufu sağlar
- yönetimi kolaylaştırır
- yüksek erişilebilirlik ve esneklik sunar

örnek senaryo:
elinde güçlü bir fiziksel sunucu var.
üzerine vmware esxi kurarak:

bir sanal makineye windows server,
diğerine linux (ubuntu/debian),
bir diğerine firewall (opnsense, pfsense) kurup,
hepsini aynı donanımda ayrı ayrı çalıştırabilirsin.